Liên quan đến ánh sáng có rất nhiều thông số, chúng ta có thể biết đến như quang thông, độ rọi, CRI, nhiệt độ màu, ... Trong chiếu sáng cho dân dụng, hay công nghiệp, đặc biệt là phòng sạch, độ rọi là một thông số rất quan trọng. Bài viết này hãy cùng Thiết bị phòng sạch VCR tìm hiểu Độ rọi là gì và tiêu chuẩn độ rọi trong dân dụng và trong phòng sạch như thế nào nhé.

Độ rọi là gì?

Độ rọi là thông số thể hiện quang thông trên một đơn vị diện tích bề mặt chiếu sáng.

Có thể hiểu nôm na rằng độ rọi là lượng ánh sáng chiếu xuống bề mặt. Theo định luật nghịch đảo bình phương, khi khoảng cách chiếu sáng tăng lên gấp đôi thì mật độ chiếu sáng giảm đi 25 %..

Độ rọi có tên gọi trong tiếng anh là illuminance và ký hiệu là Lux (Lx)

Độ rọi tiêu chuẩn

Độ rọi tiêu chuẩn của ánh sáng tự nhiên

  • 32.000 - 100.000Lx tương ứng với độ rọi trung bình của ánh sáng của mặt trời trong ngày
  • 10.000 - 25.000Lx tương ứng với độ rọi của ánh sáng ban ngày không phải ánh sáng trực tiếp mặt trời
  • 1.000Lx: tương ứng với độ rọi ánh sáng ở các trường quay hay là độ rọi ánh sáng của ngày u ám
  • 400 Lx: tương ứng với độ rọi ánh sáng vào thời điểm hoàng hôn, thời điểm bình minh.
  • 320 - 500 Lx: tương ứng với độ rọi ánh sáng ở các văn phòng.
  • 1 Lx: tương ứng với độ rọi ánh sáng phản chiếu từ mặt trăng.
  • 0.00005 tương ứng với độ rọi ánh sáng từ những ngôi sao trên trời.

Tiêu chuẩn độ rọi trong dân dụng

Độ rọi tiêu chuẩn trong nhà ở

STT Không gian chức năng Độ rọi (Lux) Độ đồng đều Chỉ số hoàn màu Mật độ công suất (W/m2) Giới hạn chỉ số chói lóa
1 Phòng khách

≥300

 0.7 ≥80 ≤13 19
2 Phòng ngủ ≥300 0.7 ≥80 ≤8 19
3 Phòng bếp ≥300 0.7 ≥80 ≤13 22
4 Hàng lang, ban công ≥300 0.5 ≥60 ≤7 20
5 Tầng hầm, khu để xe ≥300 0.5 ≥60 ≤7 16

Tiêu chuẩn độ rọi trong văn phòng làm việc

STT Không gian chức năng Độ rọi (Lux)
1 Văn phòng làm việc >400
2 Sảnh chờ 200
3 Nhà bảo vệ 200
4 Hành lang, Cầu thang 100
5 Thang máy 150

Tiêu chuẩn chiếu sáng học đường

STT Không gian chức năng Độ rọi (Lux) Độ đồng đều Chỉ số hoàn màu Mật độ công suất (W/m2) Giới hạn chỉ số chói lóa
1 Phòng học

≥300

 0.7 ≥80 ≤13 19
2 Phòng ngủ ≥300 0.7 ≥80 ≤13 19
3 Phòng bếp ≥500 0.7 ≥80 ≤13 19
4 Hàng lang, ban công ≥300 - ≥60 ≤13 19
5 Tầng hầm, khu để xe ≥100 - ≥60 ≤8 19

Cách tính độ rọi

Công thức tính độ rọi

công thức độ rọi

Ví dụ: Một phòng sạch sử dụng 4 đèn LED Panel 600x600 có công suất 48W, quang thông 3.500 lumen (73Lm/W) với diện tích chiếu sáng là 40m2. Khi đó Độ rọi sẽ là (48x73x4)/40 = 350 (Lumen/m2)

Phương pháp đo độ rọi

Phương pháp đo độ rọi được quy định trong TCVN 5176:1990 Chiếu sáng nhân tạo – Phương pháp đo độ rọi.

Thiết bị đo độ rọi

  • Thiết bị đo chuyên dụng là Luxmet (sai số <10%); máy đo có độ nhạy phổ phù hợp với quang phổ của nguồn sáng cần đo.
  • Tiến hành đo trong điều kiện yêu cầu của Luxmet.
  • Dụng cụ đo trước khi tiến hành đo phải được kiểm định.

Chuẩn bị

  • Lựa chọn điểm cần đo, vẽ sơ đồ đồ độ rọi để điền kết quả đo cho chính xác.
  • Điểm đo nên lựa chọn ở vị trí trung tâm phòng hoặc tường; phía dưới đèn; khoảng giữa các đèn.
  • Số điểm đo tối thiểu là 5.
  • Chuẩn bị không gian trước khi đo; độ rọi phải được đo ở trên bề mặt phẳng hoặc công tắc của đèn.
  • Vệ sinh bóng đèn và dọn dẹp không gian xung quanh.

Phương pháp tiến hành đo độ rọi

  • Không gian làm việc, chiếu sáng sự cố phải đo vào buổi tối. Tỉ số độ rọi nguồn sáng tự nhiên với độ rọi đèn < 0,1.
  • Không gian phân tán người phải đạt điều kiện tỉ số độ rọi tự nhiên với độ rọi ánh sáng đèn > 0,1 Lux.
  • Muốn có kết quả chính xác chúng ta cần tiến hành 4 phép đo độ rọi theo phương thẳng đứng và các mặt phẳng vuông góc với nhau.

Các điều kiện cần tuân thủ:

  • Không để bóng của người in lên tế bào quang điện của thiết bị đo.
  • Các thiết bị đo cần được bố trí ở trạng thái làm việc.
  • Không được để máy đo gần dụng cụ nhiễm từ cao.
  • Kiểm tra giá trị điện áp trước và sau khi đo.

Tính kết quả đo theo công thức

Sau khi đã có các thông số chúng ta tính độ rọi theo công thức sau:

E = Ed x Udd : Udd – K (Udd – Utb)

Trong đó:

  • E là giá trị độ rọi thực tế, đơn vị là lux.
  • Ed là giá trị độ rọi vừa đo được.
  • K là hệ số độ rọi.
  • Udd là điện áp dưới danh định, đơn vị là Vôn.

Mối quan hệ giữa độ rọi và các thông số khác

Độ rọi và quang thông

Quang thông là thông số dùng để đo công suất bức xạ ánh sáng, nó cho biết mức độ sáng của đèn.

Còn độ rọi là thông số biểu hiện quang thông trên một đơn vị diện tích.

Ví dụ: Khi 3.300 lumen tập trung trong diện tích 1m2 thì sẽ chiếu sáng diện tích 1m2 này với độ rọi là 3.300 lx. Cùng 3.300 lumen khi chiếu sáng trải rộng trên diện tích 10m2 thì độ rọi chiếu sáng sẽ chỉ bằng 330 lx.

Để chiếu sáng ở 1 diện tích rộng lớn mà có cùng 1 giá trị độ rọi thì giá trị lumen lớn hơn hoặc cần nhiều đèn hơn.

Độ rọi và công suất

Độ rọi là 1 đơn vị dẫn xuất nên không đo trực tiếp năng lượng ánh sáng mà là mức độ cảm nhận ánh sáng của mắt người. Nên, hệ số chuyển đổi sẽ thay đổi theo bước sóng hay nhiệt độ màu ánh sáng.

Với bước sóng là 555m thì khoảng trung gian của quang phổ thì 1 lx tương đương với 1.46 mW/m²

Độ rọi trong chiếu sáng phòng sạch

Hầu hết nội dung công việc của phòng sạch đều có yêu cầu cao, không gian phòng sạch thì luôn kín vì vậy nó cần độ chiếu sáng cao.

Các phương pháp chiếu sáng đối với phòng sạch khi không có nguồn sáng tự nhiên:

(1) Chiếu sáng chung

Phương pháp này đề cập đến việc ánh sáng được thiết lập để chiếu sáng toàn bộ khu vực cần ánh sáng, không kể những nhu cầu đặc biệt của chiếu sáng cục bộ.

(2) Chiếu sáng cục bộ

Phương pháp này đề cập đến việc ánh sáng được thiết lập để tăng độ rọi của một khu vực cục bộ được chỉ định (chẳng hạn như khu vực làm việc). Tuy nhiên, chiếu sáng cục bộ thường không được sử dụng một mình trong chiếu sáng trong nhà.

(3) Ánh sáng hỗn hợp

Điều này có nghĩa là độ rọi trên bề mặt làm việc bao gồm chiếu sáng chung và chiếu sáng cục bộ, trong đó độ rọi của chiếu sáng chung phải chiếm từ 10% đến 15% tổng độ rọi.

Tiêu chuẩn độ rọi cho phòng sạch

Theo cuộc khảo sát được thực hiện bởi nhóm biên soạn của "Quy tắc thiết kế nhà xưởng sạch" (Trung Quốc), độ rọi tối thiểu được coi là phù hợp cho công trình đã được tính, và kết quả là cao hơn một chút so với 150lx. Do đó, giới hạn dưới của ánh sáng chung nên đặt ở mức 150lx, mặc dù có hiệu suất làm việc cao hơn ở 300lx.

Theo một số lượng lớn các bài kiểm tra nghiệm thu, người ta thấy rằng giá trị độ rọi tối thiểu đạt 200lx trở lên sẽ khó thực hiện hơn, thực tế 150lx đã có một mức độ sáng tốt, vì độ rọi trung bình cao hơn nhiều. Việc sử dụng độ rọi trung bình trong khu vực làm việc ít có ý nghĩa, vì có một số điểm dưới 150lx, không phù hợp với công việc.

Theo quan điểm về độ chính xác hoạt động của nhà máy thực phẩm thì nó không tốt bằng máy móc, điện tử và các ngành công nghiệp khác, do đó, việc giảm độ chiếu sáng tối thiểu xuống 150lx là phù hợp. Với từng ngành sẽ có những yêu cầu về độ sáng trong phòng sạch khác nhau.

Trên đây là những kiến thức về độ rọi và độ rọi trong phòng sạch. Mong rằng nó sẽ giúp bạn hiểu hơn về độ rọi cũng như chiếu sáng trong không gian và đặc biệt là phòng sạch.

Từ khóa: