Sự khác biệt giữa phòng sạch truyền thống và Clean Booth trong ngành thực phẩm

Trong ngành thực phẩm, việc kiểm soát môi trường sản xuất đóng vai trò quan trọng trong đảm bảo chất lượng và an toàn thực phẩm. Hai giải pháp phổ biến là phòng sạch truyền thống và Clean Booth – mỗi loại có đặc điểm, ứng dụng và lợi thế riêng. Nếu phòng sạch truyền thống cung cấp khả năng kiểm soát môi trường chặt chẽ với chi phí đầu tư lớn, thì Clean Booth lại là giải pháp linh hoạt, tiết kiệm hơn nhưng vẫn đáp ứng yêu cầu về độ sạch cục bộ. Vậy đâu là lựa chọn phù hợp cho doanh nghiệp thực phẩm? Hãy cùng Thiết bị phòng sạch VCR tìm hiểu sự khác biệt giữa hai hệ thống này trong bài viết dưới đây!

I. Giới thiệu

1. Tầm quan trọng của môi trường sạch trong ngành thực phẩm

Trong ngành thực phẩm, chất lượng và an toàn sản phẩm là yếu tố cốt lõi quyết định đến uy tín thương hiệu và sức khỏe người tiêu dùng. Để đảm bảo điều này, môi trường sản xuất cần được kiểm soát nghiêm ngặt nhằm ngăn ngừa nhiễm khuẩn, loại bỏ bụi bẩn và các tác nhân gây hại có thể ảnh hưởng đến thực phẩm.

• An toàn thực phẩm & kiểm soát nhiễm khuẩn

• Các sản phẩm thực phẩm rất dễ bị nhiễm vi khuẩn, nấm mốc và tạp chất nếu môi trường sản xuất không đạt chuẩn.
• Một số loại thực phẩm, đặc biệt là sữa, thực phẩm chức năng, thực phẩm chế biến sẵn yêu cầu điều kiện sản xuất vô trùng để kéo dài thời gian bảo quản và duy trì chất lượng.
• Nếu không kiểm soát tốt môi trường sản xuất, sản phẩm có thể bị hư hỏng nhanh chóng, gây thiệt hại lớn về kinh tế và uy tín doanh nghiệp.
  
  

• Các nguy cơ trong sản xuất thực phẩm

• Bụi bẩn: Lẫn vào sản phẩm, ảnh hưởng đến màu sắc, hương vị và chất lượng.
• Vi sinh vật (vi khuẩn, nấm mốc): Gây hư hỏng thực phẩm, nguy cơ ngộ độc thực phẩm.
• Khí ô nhiễm: Dẫn đến biến đổi hóa học trong thực phẩm, ảnh hưởng đến giá trị dinh dưỡng.
  
  

• Các tiêu chuẩn quốc tế yêu cầu kiểm soát chặt chẽ môi trường sản xuất

• GMP (Good Manufacturing Practices): Tiêu chuẩn thực hành sản xuất tốt, đảm bảo thực phẩm được sản xuất trong điều kiện vệ sinh đạt chuẩn.
• HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Points): Hệ thống phân tích mối nguy và kiểm soát điểm tới hạn, giúp phát hiện và phòng tránh các nguy cơ nhiễm khuẩn.
• ISO 22000: Hệ thống quản lý an toàn thực phẩm quốc tế, áp dụng cho toàn bộ chuỗi cung ứng thực phẩm.
• FSSC 22000: Phiên bản nâng cao của ISO 22000, tập trung vào quản lý rủi ro và an toàn thực phẩm theo tiêu chuẩn khắt khe hơn.

Nhìn chung, một môi trường sản xuất sạch không chỉ giúp doanh nghiệp tuân thủ quy định mà còn tạo dựng niềm tin với người tiêu dùng, đảm bảo sản phẩm đạt chất lượng cao nhất.

Xem thêm: Các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm quốc tế bạn cần biết

2. Giới thiệu về phòng sạch truyền thống và Clean Booth

Trong quá trình kiểm soát môi trường sản xuất thực phẩm, doanh nghiệp có hai lựa chọn phổ biến: Phòng sạch truyền thống và Clean Booth. Cả hai đều có những ưu điểm riêng và phù hợp với từng nhu cầu sản xuất khác nhau.

Phòng sạch truyền thống

• Hệ thống cố định, kiểm soát môi trường toàn diện.
• Được thiết kế với tường cứng (panel), hệ thống HVAC (Heating, Ventilation, and Air Conditioning) và bộ lọc khí HEPA/ULPA giúp kiểm soát nhiệt độ, độ ẩm, áp suất, chất lượng không khí một cách tối ưu.
• Thích hợp cho nhà máy thực phẩm quy mô lớn với các quy trình sản xuất yêu cầu vô trùng tuyệt đối.
• Nhược điểm: Chi phí đầu tư cao, thời gian thi công dài, khó thay đổi hoặc mở rộng khi cần.
  
  

Clean Booth

• Giải pháp linh hoạt, tiết kiệm, phù hợp với môi trường sạch cục bộ.
• Được xây dựng từ khung kim loại kết hợp màn che mềm hoặc vách cứng, sử dụng quạt lọc khí FFU (Fan Filter Unit) để tạo luồng khí sạch.
• Dễ dàng lắp đặt, di chuyển, mở rộng khi cần thiết.
• Phù hợp với các công đoạn sản xuất thực phẩm như đóng gói, chiết rót, kiểm tra chất lượng sản phẩm mà không yêu cầu toàn bộ nhà máy đạt chuẩn phòng sạch.
• Nhược điểm: Không kiểm soát được nhiệt độ, độ ẩm, áp suất như phòng sạch truyền thống.

Sự khác biệt chính giữa phòng sạch truyền thống và Clean

II. So sánh phòng sạch truyền thống và Clean Booth trong ngành thực phẩm

1. Cấu trúc & thiết kế

Phòng sạch truyền thống
Phòng sạch truyền thống là một hệ thống cố định, được xây dựng để kiểm soát chặt chẽ các yếu tố môi trường như chất lượng không khí, nhiệt độ, độ ẩm và áp suất. Cấu trúc của phòng sạch bao gồm tường cứng (Panel), trần nhôm, sàn nhựa PVC hoặc epoxy, giúp ngăn chặn bụi bẩn và vi khuẩn xâm nhập.
Hệ thống HVAC (Heating, Ventilation, and Air Conditioning) đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát nhiệt độ, độ ẩm và áp suất không khí bên trong. Ngoài ra, các bộ lọc HEPA/ULPA được tích hợp để loại bỏ hạt bụi siêu nhỏ và vi sinh vật có hại.
Tuy nhiên, do yêu cầu thiết kế phức tạp và hệ thống điều hòa không khí chuyên dụng, phòng sạch truyền thống có chi phí đầu tư lớn và khó thay đổi cấu trúc khi cần nâng cấp hoặc mở rộng.

Clean Booth
Clean Booth là giải pháp phòng sạch di động, linh hoạt hơn so với phòng sạch truyền thống. Hệ thống này có khung kim loại bằng thép không gỉ hoặc hợp kim nhôm, kết hợp với màng che PVC/PMMA hoặc vách cứng, giúp tạo không gian sạch mà không cần xây dựng cố định.
Bên trong Clean Booth, FFU (Fan Filter Unit) được sử dụng để lọc khí, loại bỏ bụi bẩn và vi khuẩn, đảm bảo môi trường sạch tại khu vực sản xuất quan trọng. So với phòng sạch truyền thống, Clean Booth dễ dàng lắp đặt, tháo rời và mở rộng, giúp doanh nghiệp có thể linh hoạt thay đổi quy mô sản xuất mà không tốn quá nhiều chi phí.
Nhìn chung, phòng sạch truyền thống có tính ổn định cao nhưng chi phí lớn, trong khi Clean Booth là giải pháp linh hoạt, tiết kiệm chi phí và dễ triển khai.

2. Khả năng kiểm soát môi trường

Phòng sạch truyền thống
Phòng sạch truyền thống có thể kiểm soát toàn diện các yếu tố quan trọng như nhiệt độ, độ ẩm, áp suất và chất lượng không khí. Với hệ thống điều hòa không khí và bộ lọc HEPA, phòng sạch có thể đạt được các tiêu chuẩn từ ISO Class 1 đến ISO Class 9.
Nhiệt độ trong phòng sạch có thể được điều chỉnh từ 15 - 25°C, độ ẩm duy trì trong khoảng 40 - 60%, và áp suất dương hoặc âm được kiểm soát để đảm bảo không khí chỉ lưu thông theo hướng mong muốn. Nhờ vậy, phòng sạch truyền thống phù hợp với các ngành sản xuất yêu cầu môi trường vô trùng tuyệt đối như thực phẩm chức năng, vi sinh vật, chế phẩm từ sữa.

Clean Booth
So với phòng sạch truyền thống, Clean Booth không kiểm soát được nhiệt độ, độ ẩm và áp suất, nhưng vẫn có thể đảm bảo môi trường không khí sạch ở mức ISO Class 5 - ISO Class 8. Điều này giúp Clean Booth trở thành lựa chọn lý tưởng cho các công đoạn như đóng gói, chiết rót, kiểm tra sản phẩm, nơi không yêu cầu mức độ vô trùng tuyệt đối.
Mặc dù không thể thay thế hoàn toàn phòng sạch truyền thống trong các quy trình sản xuất nghiêm ngặt, Clean Booth vẫn giúp loại bỏ đến 99,99% bụi bẩn và vi khuẩn trong không khí, góp phần duy trì chất lượng thực phẩm trong các khâu quan trọng.

3. Ứng dụng trong ngành thực phẩm

Phòng sạch truyền thống
Với khả năng kiểm soát môi trường tối ưu, phòng sạch truyền thống được sử dụng trong các nhà máy chế biến thực phẩm quy mô lớn, đặc biệt là các sản phẩm yêu cầu môi trường vô trùng cao như:

• Thực phẩm chức năng (các sản phẩm bổ sung dinh dưỡng, thực phẩm bảo vệ sức khỏe).
• Dược phẩm thực phẩm (thực phẩm có thành phần y học).
• Sữa bột và chế phẩm từ sữa (quy trình chế biến cần loại bỏ vi sinh vật).
• Vi sinh vật lên men (sản xuất men vi sinh, probiotic, enzyme thực phẩm).
  
  

Clean Booth
Do có tính linh hoạt và chi phí thấp hơn, Clean Booth phù hợp với các doanh nghiệp vừa và nhỏ hoặc những công đoạn trong ngành thực phẩm không yêu cầu kiểm soát môi trường nghiêm ngặt, bao gồm:

• Đóng gói thực phẩm (bảo vệ sản phẩm khỏi bụi bẩn, vi khuẩn trong quá trình đóng gói).
• Sản xuất nước giải khát (lọc sạch không khí trong quá trình chiết rót).
• Kiểm soát chất lượng thực phẩm (giúp đảm bảo môi trường sạch trong các phòng kiểm tra vi sinh).

4. Chi phí đầu tư & vận hành

Phòng sạch truyền thống
Phòng sạch truyền thống có chi phí đầu tư cao, thường từ 100 triệu - vài tỷ đồng, tùy thuộc vào kích thước và mức độ kiểm soát môi trường. Ngoài ra, chi phí bảo trì và vận hành cũng cao do hệ thống HVAC và bộ lọc HEPA cần được thay thế định kỳ.
Clean Booth
Ngược lại, Clean Booth có chi phí thấp hơn, dao động từ 50 - 300 triệu đồng, giúp doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận hơn. Ngoài ra, do không cần hệ thống HVAC, Clean Booth tiêu thụ điện năng ít hơn và dễ bảo trì, giúp tiết kiệm chi phí vận hành lâu dài.

5. Tính linh hoạt & mở rộng

Phòng sạch truyền thống
Vì được xây dựng cố định, phòng sạch truyền thống không thể di chuyển hoặc mở rộng linh hoạt. Nếu muốn mở rộng sản xuất, doanh nghiệp cần xây dựng thêm phòng sạch mới, tốn kém thời gian và chi phí.
Clean Booth
Ngược lại, Clean Booth có thể dễ dàng mở rộng, lắp đặt hoặc di chuyển đến các khu vực sản xuất khác khi cần thiết. Điều này giúp doanh nghiệp tối ưu hóa không gian sản xuất mà không phải đầu tư quá nhiều vào hạ tầng cố định.

III. Khi nào nên chọn phòng sạch truyền thống và khi nào nên chọn Clean Booth?

Việc lựa chọn giữa phòng sạch truyền thống và Clean Booth phụ thuộc vào mục tiêu sản xuất, quy mô nhà máy, yêu cầu kiểm soát môi trường và ngân sách đầu tư của doanh nghiệp. Mỗi giải pháp đều có ưu điểm riêng, phù hợp với từng loại hình sản xuất thực phẩm khác nhau.

1. Khi nào nên chọn phòng sạch truyền thống?

Phòng sạch truyền thống là lựa chọn tối ưu khi doanh nghiệp cần một hệ thống kiểm soát môi trường toàn diện, chặt chẽ, phù hợp với các tiêu chuẩn nghiêm ngặt. Các trường hợp nên sử dụng phòng sạch truyền thống bao gồm:
a) Khi cần kiểm soát môi trường sản xuất nghiêm ngặt (ISO 1 - ISO 4)

• Một số quy trình sản xuất thực phẩm, đặc biệt là thực phẩm chức năng, thực phẩm dinh dưỡng, sữa bột, chế phẩm vi sinh, dược phẩm thực phẩm, yêu cầu môi trường vô trùng tuyệt đối để đảm bảo chất lượng sản phẩm.
• Phòng sạch truyền thống có thể duy trì mức độ sạch từ ISO Class 1 - ISO Class 4, kiểm soát tối ưu nhiệt độ, độ ẩm, áp suất và chất lượng không khí để loại bỏ vi khuẩn, bụi bẩn và tạp chất.

b) Khi doanh nghiệp có quy mô sản xuất lớn, yêu cầu hệ thống kiểm soát bền vững

• Nếu doanh nghiệp sở hữu nhà máy thực phẩm quy mô lớn, có dây chuyền sản xuất hiện đại và yêu cầu hoạt động ổn định lâu dài, phòng sạch truyền thống sẽ là giải pháp bền vững hơn.
• Hệ thống này giúp tối ưu hóa chất lượng sản phẩm, giảm thiểu nguy cơ nhiễm khuẩn, hạn chế rủi ro thu hồi sản phẩm, đồng thời giúp doanh nghiệp tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn quốc tế (GMP, HACCP, ISO 22000, FSSC 22000).
• Nhược điểm: Chi phí đầu tư và vận hành cao, khó thay đổi cấu trúc khi cần nâng cấp hoặc mở rộng quy mô sản xuất.

2. Khi nào nên chọn Clean Booth?

Clean Booth là giải pháp phù hợp cho các doanh nghiệp muốn tối ưu chi phí, cần sự linh hoạt trong sản xuất, hoặc chỉ yêu cầu môi trường sạch cục bộ cho một số công đoạn nhất định. Các trường hợp nên sử dụng Clean Booth bao gồm:
a) Khi cần giải pháp linh hoạt, chi phí thấp hơn

• So với phòng sạch truyền thống, Clean Booth có chi phí đầu tư thấp hơn đáng kể, dao động từ 50 - 300 triệu đồng tùy theo kích thước và yêu cầu kỹ thuật.
• Dễ dàng lắp đặt, di chuyển, tháo rời hoặc mở rộng quy mô khi cần, giúp doanh nghiệp có thể tối ưu không gian sản xuất mà không cần đầu tư quá nhiều vào cơ sở hạ tầng cố định.
• Phù hợp với doanh nghiệp vừa và nhỏ, hoặc các nhà máy thực phẩm cần mở rộng sản xuất nhưng chưa sẵn sàng đầu tư vào hệ thống phòng sạch cố định.
  
  

b) Khi ứng dụng trong đóng gói, kiểm tra sản phẩm

• Clean Booth phù hợp với các công đoạn đóng gói thực phẩm, chiết rót sản phẩm, kiểm tra chất lượng, nơi không yêu cầu kiểm soát nhiệt độ, độ ẩm và áp suất quá chặt chẽ như phòng sạch truyền thống.
• Hệ thống FFU (Fan Filter Unit) kết hợp với màng lọc HEPA giúp Clean Booth đạt tiêu chuẩn sạch từ ISO Class 5 - ISO Class 8, đủ để đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm ở mức độ cao mà không cần đầu tư vào phòng sạch cố định.
• Phù hợp với các ngành như sản xuất nước giải khát, thực phẩm đóng hộp, thực phẩm đông lạnh, chế biến thực phẩm bán sẵn, nơi việc kiểm soát bụi bẩn và vi khuẩn là quan trọng nhưng không cần môi trường vô trùng tuyệt đối.

IV. Kết luận

1. Tóm tắt sự khác biệt giữa phòng sạch truyền thống và Clean Booth

Trong ngành thực phẩm, việc đảm bảo môi trường sản xuất sạch là yếu tố cốt lõi để duy trì chất lượng sản phẩm và tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm. Phòng sạch truyền thống và Clean Booth đều là những giải pháp hữu ích trong việc kiểm soát môi trường, nhưng chúng có sự khác biệt rõ ràng về cấu trúc, ứng dụng và chi phí đầu tư.

• Phòng sạch truyền thống là hệ thống cố định, được thiết kế để kiểm soát toàn diện nhiệt độ, độ ẩm, áp suất và chất lượng không khí. Hệ thống này phù hợp với các nhà máy thực phẩm quy mô lớn, yêu cầu mức độ vô trùng nghiêm ngặt (ISO Class 1 - 4) như sản xuất thực phẩm chức năng, vi sinh vật lên men, sữa bột, thực phẩm chế biến cao cấp. Tuy nhiên, chi phí đầu tư cao và tính linh hoạt thấp là nhược điểm đáng cân nhắc.
• Clean Booth, ngược lại, là một giải pháp linh hoạt, chi phí thấp hơn, giúp tạo ra môi trường sạch cục bộ mà không cần xây dựng cố định. Clean Booth dễ dàng lắp đặt, di chuyển và mở rộng, phù hợp với các công đoạn đóng gói, chiết rót, kiểm tra chất lượng hoặc các doanh nghiệp vừa và nhỏ muốn tối ưu hóa ngân sách nhưng vẫn đảm bảo tiêu chuẩn sạch (ISO Class 5 - 8).
  
  

Nhìn chung, phòng sạch truyền thống phù hợp với sản xuất quy mô lớn và yêu cầu môi trường sạch nghiêm ngặt, trong khi Clean Booth phù hợp với các công đoạn yêu cầu không khí sạch cục bộ, tiết kiệm chi phí và dễ dàng mở rộng.

2. Cả hai giải pháp đều quan trọng, tùy vào quy mô và nhu cầu doanh nghiệp

Mỗi doanh nghiệp sẽ có nhu cầu sản xuất khác nhau, do đó việc lựa chọn phòng sạch truyền thống hay Clean Booth cần dựa trên các yếu tố:
Khi nào nên chọn phòng sạch truyền thống?

• Khi sản xuất thực phẩm yêu cầu môi trường kiểm soát nghiêm ngặt (ISO Class 1 - 4).
• Khi doanh nghiệp có quy mô lớn, cần đầu tư hệ thống bền vững, lâu dài.
• Khi cần kiểm soát toàn diện nhiệt độ, độ ẩm, áp suất, vi sinh vật để đảm bảo chất lượng sản phẩm.
  
  

Khi nào nên chọn Clean Booth?

• Khi doanh nghiệp cần một giải pháp linh hoạt, dễ dàng mở rộng, di chuyển.
• Khi chỉ cần kiểm soát chất lượng không khí cục bộ mà không cần đầu tư vào hệ thống HVAC phức tạp.
• Khi muốn tối ưu chi phí nhưng vẫn đảm bảo các tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm.

Không có giải pháp nào là tốt nhất tuyệt đối, mà lựa chọn phù hợp phụ thuộc vào quy mô, sản phẩm và mục tiêu phát triển của doanh nghiệp.

3. Xu hướng ứng dụng Clean Booth đang phát triển mạnh trong ngành thực phẩm

Trong những năm gần đây, Clean Booth đang trở thành một xu hướng phổ biến trong ngành thực phẩm, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, hoặc những công đoạn không yêu cầu mức độ sạch quá nghiêm ngặt. Một số lý do chính khiến Clean Booth được ưa chuộng hơn bao gồm:

• Chi phí hợp lý hơn so với phòng sạch truyền thống, giúp doanh nghiệp tiết kiệm ngân sách nhưng vẫn đảm bảo tiêu chuẩn an toàn thực phẩm.
• Tính linh hoạt cao, dễ dàng lắp đặt, mở rộng và thay đổi cấu trúc theo nhu cầu sản xuất.
• Khả năng kiểm soát chất lượng không khí cục bộ hiệu quả, đặc biệt trong các công đoạn như đóng gói, chiết rót và kiểm tra sản phẩm.
• Đáp ứng tiêu chuẩn an toàn thực phẩm (GMP, HACCP, ISO 22000) mà không cần đầu tư quá nhiều vào hệ thống cố định.

Với sự phát triển của công nghệ và xu hướng sản xuất thực phẩm sạch, tiết kiệm chi phí, Clean Booth đang dần trở thành lựa chọn ưu tiên của nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là các nhà máy sản xuất thực phẩm có quy mô trung bình hoặc cần tối ưu hóa quy trình sản xuất.
Tuy nhiên, phòng sạch truyền thống vẫn là giải pháp không thể thay thế trong các quy trình yêu cầu mức độ sạch cao nhất. Do đó, nhiều doanh nghiệp có thể kết hợp cả hai giải pháp để tối ưu hiệu quả sản xuất.

Hieu VCR