Những điểm giống và khác nhau giữa ISO 14001 và ISO 50001
ISO 14001 là một hệ thống quản lý môi trường, được thiết kế để hỗ trợ các tổ chức trong việc quản lý tất cả các khía cạnh hoạt động của họ, nhằm có thể ảnh hưởng tích cực đến môi trường.
ISO 14001 là một hệ thống quản lý môi trường, được thiết kế để hỗ trợ các tổ chức trong việc quản lý tất cả các khía cạnh hoạt động của họ, nhằm có thể ảnh hưởng tích cực đến môi trường. Các ví dụ điển hình bao gồm việc sử dụng nước và vật liệu một cách hiệu quả, xử lý chất thải theo cách bền vững, giảm thiểu khí thải và sử dụng năng lượng một cách tiết kiệm.
Trong khi đó, ISO 50001 là một hệ thống quản lý năng lượng, nhằm hỗ trợ các tổ chức trong việc tối ưu hóa hiệu suất sử dụng năng lượng. Mục tiêu chính của tiêu chuẩn này là đảm bảo rằng các tổ chức sử dụng năng lượng một cách hiệu quả, tiết kiệm và giảm thiểu lượng năng lượng tiêu thụ, nhằm cải thiện cả hiệu quả kinh doanh lẫn tiêu thụ năng lượng.
Vậy giữa 2 tiêu chuẩn ISO 14001 và ISO 50001 có những điểm giống và khác nhau như thế nào? Cùng Thiết bị phòng sạch VCR tìm hiểu qua bài viết này nhé.
1. Điểm giống nhau giữa ISO 14001 và ISO 50001
Điểm tương đồng lớn nhất và có thể dễ gây nhầm lẫn giữa ISO 14001 và ISO 50001 là khía cạnh bền vững và mối quan hệ giữa việc sử dụng năng lượng và tác động đến môi trường. Sử dụng năng lượng có thể ảnh hưởng đến sự bền vững của các nguồn tài nguyên thiên nhiên (như dầu mỏ, khí đốt, nhiên liệu hóa thạch, v.v.), gây gia tăng phát thải khí nhà kính và khuyến khích sự nóng lên toàn cầu. Ngoài ra, các sản phẩm phụ phát sinh trong quá trình sản xuất năng lượng cũng có thể gây ra tác động nặng nề đến môi trường.
Tóm lại cả 2 tiêu chuẩn
- Đều có tiếp cận tương tự khi triển khai Hệ thống quản lý.
- Đều tuân theo mô hình Plan-Do-Check-Act (PDCA).
- Khuyến khích giám sát, đo lường và phân tích vấn đề để loại bỏ nguyên nhân gốc rễ và ngăn ngừa các vấn đề tương tự trong tương lai.
- Đào tạo là trọng tâm quan trọng trong cả hai Tiêu chuẩn, giúp nhân viên nhận thức về Hệ thống quản lý và trách nhiệm của họ.
- Cả hai cung cấp cách tiếp cận có hệ thống để bảo vệ môi trường thông qua chính sách, mục tiêu và kế hoạch hành động để đạt được các kết quả dự kiến.
Một điểm tương đồng khác là cấu trúc của cả 2 Tiêu chuẩn. Cả ISO 14001:2015 và ISO 50001:2018 đều sử dụng Cấu trúc cấp cao của Phụ lục-SL, giúp việc triển khai chúng cùng với các Tiêu chuẩn có cấu trúc tương tự khác trở nên dễ dàng hơn nhiều.
2. Điểm khác biệt giữa ISO 14001 và ISO 50001
|
Nội dung so sánh |
ISO 14001 |
ISO 50001 |
|
Phạm vi tiêu chuẩn |
Có phạm vi rộng hơn bao gồm tất cả các khía cạnh liên quan tới môi trường |
Hạn chế phạm vi vào việc sử dụng năng lượng, bao gồm cả hoạt động thiết kế và mua sắm liên quan đến thiết bị, hệ thống, quy trình và nhân sự có tác động đến hiệu suất năng lượng. |
|
Cấu trúc |
Hiện tại, cấu trúc của ISO 50001 đã trở nên khác biệt đáng kể vì ban đầu nó được mô phỏng theo ISO 14001:2004 (phiên bản cũ). Tuy nhiên, sau đó đã được sửa đổi và thích ứng theo ISO 14001:2015 để cập nhật và cải tiến. |
|
|
Lập kế hoạch, vận hành và kiểm tra |
Trong trường hợp, một ga ra ô tô có thợ máy tiến hành sửa chữa xe, ISO 14001 yêu cầu họ phải xác định rõ ràng rằng công việc như vậy có thể gây ra sự cố tràn dầu, làm thoái hóa đất. Nhân viên cần được đào tạo để biết cách ngăn ngừa hoặc giảm thiểu tác hại đến môi trường bằng cách áp dụng các biện pháp kiểm soát, ví dụ như lắp đặt thiết bị chặn dầu và áp dụng quy trình xử lý nước thải để xử lý nước bị ô nhiễm trước khi thải ra môi trường. Đối với nhà máy xử lý nước thải, cần xác định và kiểm soát mọi khía cạnh và tác động liên quan (như ô nhiễm nước ngầm do rò rỉ trong quá trình lưu trữ và vận chuyển, ô nhiễm không khí do khí thải hóa học, bùn thải và dầu thải). Để thực hiện điều này, các biện pháp kiểm soát có thể bao gồm việc sử dụng bể chứa có mái che và kiểm tra chất lượng nước thải đã qua xử lý trước khi tiến hành xuất xưởng. |
Một tổ chức sử dụng nhiều năng lượng có thể lựa chọn áp dụng tiêu chuẩn ISO 50001. Nếu họ sử dụng bể mạ điện để phủ lên các vật kim loại, họ có thể đề ra mục tiêu nâng cao hiệu suất sử dụng năng lượng. Để đo lượng năng lượng cần thiết để sản xuất một đơn vị (cường độ năng lượng), họ sẽ sử dụng chỉ báo hiệu suất năng lượng (EnPI) (yêu cầu theo Điều 4.4.5). Trước tiên, họ sẽ đo lượng tiêu thụ năng lượng cho một đơn vị trong một khoảng thời gian cụ thể để thiết lập đường cơ sở năng lượng (Điều 4.4.4). Điều này sẽ được sử dụng để đo lường hiệu quả của các biện pháp can thiệp của họ, xem xét các yếu tố tác động lên tiêu thụ, chẳng hạn như khối lượng sản xuất. Sau đó, họ có thể triển khai công nghệ nhằm tăng sản lượng trên một đơn vị năng lượng và tiếp tục theo dõi chỉ báo hiệu suất năng lượng (EnPI) theo thời gian. |
|
Nhận thức |
ISO 50001 tập trung vào tối ưu hóa mức tiêu thụ năng lượng, từ đó liên quan trực tiếp đến việc giảm chi phí năng lượng. Vì vậy, những người ra quyết định dễ dàng nhận thấy lợi ích của ISO 50001. Trong khi đó, ở phần giới thiệu của mình, ISO 14001:2015 chỉ ra rằng một trong những mục tiêu tiềm năng của nó là "đạt được lợi ích tài chính". Tuy nhiên, nhiều tổ chức coi ISO 14001 chỉ là một nghĩa vụ hoặc chỉ là một công cụ tiếp thị do các bên quan tâm áp đặt. Đôi khi, ISO 14001 cũng có thể bị xem như một rào cản tự áp đặt hữu ích. Do đó, đối với ISO 50001, cách tiếp cận nửa vời được áp dụng trong ISO 14001 thường được thay thế bằng sự cam kết và tham gia nhiều hơn từ lãnh đạo cao nhất, bởi vì ảnh hưởng của họ đối với thành công của ISO 50001 rõ ràng và quan trọng. |
|
|
Tài liệu |
ISO 50001 đưa ra danh sách thông tin dạng văn bản bắt buộc chặt chẽ hơn so với ISO 14001. Danh sách này bao gồm các yêu cầu về quy trình lập kế hoạch năng lượng, đánh giá năng lượng với phương pháp luận và tiêu chí cụ thể, đường cơ sở năng lượng, chỉ báo hiệu suất năng lượng (EnPI) và các thông số kỹ thuật liên quan đến mua sắm năng lượng. |
|
|
Các cân nhắc chính của từng tiêu chuẩn |
ISO 14001 tập trung vào xem xét việc sử dụng tài nguyên, quản lý chất thải và ô nhiễm, Vì vậy, việc sử dụng năng lượng sẽ được xem xét khi nó ảnh hưởng đến hoạt động môi trường. |
ISO 50001 tập trung vào các chỉ số hiệu suất năng lượng và đường cơ sở năng lượng của doanh nghiệp. Vì thế, việc sử dụng năng lượng sẽ được kiểm tra bằng cách xem xét thiết kế của thiết bị, hệ thống và quy trình để giảm tác động của chúng đối với hiệu suất năng lượng kém. |
|
Khác |
Một điểm khác biệt quan trọng nữa là danh sách các thông tin dạng văn bản bắt buộc theo ISO 50001 lớn hơn so với ISO 14001. Danh sách này bao gồm các tài liệu và hồ sơ liên quan đến các chủ đề như quy trình lập kế hoạch năng lượng, đánh giá năng lượng, đường cơ sở năng lượng, chỉ số hiệu quả năng lượng (EnPIs), và bất kỳ thông số kỹ thuật nào liên quan đến mua sắm năng lượng. Tiêu chuẩn ISO 50001 cũng hỗ trợ các tổ chức lớn tham gia Chương trình Cơ hội Tiết kiệm Năng lượng (ESOS) của Chính phủ Anh. Bằng cách triển khai ISO 50001 và được chứng nhận bởi UKAS, tổ chức sẽ tự động hoàn thành các nghĩa vụ theo chương trình ESOS - việc duy nhất mà doanh nghiệp cần làm là thông báo cho Cơ quan ESOS về việc tuân thủ của họ. |
|
3. ISO 14001 và ISO 50001 – Nên sử dụng cái nào và làm thế nào để lựa chọn ?
Không có câu trả lời là tiêu chuẩn nào tốt hơn, chỉ có tiêu chuẩn phù hợp với từng doanh nghiệp. Sự lựa chọn tiêu chuẩn phụ thuộc vào kết quả, mục tiêu của tổ chức. Mỗi tiêu chuẩn có thể tồn tại độc lập hoặc có thể tích hợp với nhau. Ví dụ, doanh nghiệp thực hiện ISO 50001 có thể sử dụng cùng lúc hệ thống ISO 14001 để quản lý nhiều vấn đề môi trường, nhưng họ muốn tập trung vào tối ưu hóa tiêu thụ năng lượng và tiết kiệm chi phí.
Để quyết định tiêu chuẩn phù hợp nhất cho doanh nghiệp của mình, bạn cần xem xét điều gì quan trọng hơn đối với doanh nghiệp của bạn, là giảm tác động tới môi trường, trở nên tiết kiệm năng lượng hay cả hai.
- Với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, ISO 14001 có thể giải quyết cả ba mục tiêu này. Nó cung cấp các công cụ cần thiết để giảm tác động môi trường và khuyến khích các doanh nghiệp suy nghĩ về hiệu quả năng lượng liên quan đến mục tiêu đó.
- Đối với các doanh nghiệp lớn hơn, đặc biệt là những doanh nghiệp sử dụng nhiều năng lượng, ISO 50001 có lẽ là lựa chọn tốt nhất, đặc biệt là nếu mục tiêu chính là giảm mức sử dụng năng lượng. Giảm tác động môi trường của doanh nghiệp sẽ là một lợi ích bổ sung, ít nhất là về mặt sử dụng năng lượng.
Nếu giảm tác động môi trường cũng là một mục tiêu cho các doanh nghiệp lớn hơn, việc triển khai ISO 14001 bên cạnh hoặc tích hợp với ISO 50001 cũng là một lựa chọn, cả hai tiêu chuẩn có thể được triển khai cùng nhau khá dễ dàng cho cấu trúc chung của chúng.
Và đó là những nội dung về sự giống nhau và khác nhau giữa 2 tiêu chuẩn ISO 14001 và ISO 50001. Hy vọng với những chia sẻ trên sẽ giúp cho doanh nghiệp bạn trong việc triển khai hệ thống quản lý được hiệu quả, đạt được thành tựu như mong muốn.
Phuong.
