Trong các dự án thi công phòng sạch dược phẩm, điện tử, hay sản xuất vô trùng, Fan Filter Unit (FFU) đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc duy trì cấp độ sạch và kiểm soát luồng khí một chiều.
Tuy nhiên, việc FFU được lắp đặt đúng kỹ thuật thôi chưa đủ — mà còn cần phải nghiệm thu chặt chẽ trước khi chính thức đưa vào vận hành.
Thực tế đã cho thấy nhiều sự cố phòng sạch như:
  • Luồng khí đảo ngược gây nhiễm chéo,
  • Áp suất phòng không đạt,
  • Hệ trần võng, sụt tải trọng,...
... đều bắt nguồn từ việc nghiệm thu FFU sơ sài hoặc bỏ sót các bước kiểm tra kỹ thuật cơ bản.
Vậy khi nghiệm thu lắp đặt FFU, đâu là những bước kiểm tra bắt buộc phải thực hiện để đảm bảo an toàn và đạt chuẩn GMP, ISO?
Trong bài viết này, Thiết bị phòng sạch VCR sẽ hướng dẫn bạn 5 checklist quan trọng nhất, giúp quá trình nghiệm thu FFU diễn ra nhanh chóng, chính xác và chuyên nghiệp.

Checklist 1: Kiểm tra chất lượng và model FFU trước lắp đặt

kiểm tra chất lượng và model FFU trước lắp đặt

Bước đầu tiên trong quy trình nghiệm thu FFU là kiểm tra chất lượng thiết bị và xác nhận đúng chủng loại theo yêu cầu thiết kế.
Đây là bước cực kỳ quan trọng để đảm bảo rằng thiết bị lắp đặt vào hệ thống đúng tiêu chuẩn kỹ thuật và nguồn gốc rõ ràng.
Các mục cần kiểm tra:
  • Chủng loại, model, công suất FFU:
  • So sánh model FFU trên thiết bị với hồ sơ thiết kế, bản vẽ, hoặc đơn hàng được phê duyệt.
  • Xác nhận đúng loại motor (AC hay EC motor), đúng lưu lượng gió thiết kế.
  • Nhãn mác và số seri thiết bị:
  • Kiểm tra tem mác nhà sản xuất: tên hãng, model, số serial, ngày sản xuất phải đầy đủ, rõ nét.
  • Chụp ảnh lưu trữ nhãn mác cho công tác kiểm tra sau này.
  • Tình trạng vật lý FFU:
  • Kiểm tra ngoại quan: thiết bị phải còn mới 100%, không trầy xước, móp méo, không dấu hiệu va đập trong vận chuyển.
  • Kiểm tra cánh quạt, động cơ, màng lọc HEPA/ULPA (nếu được lắp sẵn) đảm bảo không rách, không bẩn, không biến dạng.
  • Chứng từ kèm theo:
  • Đảm bảo FFU có đầy đủ: chứng nhận chất lượng CO, chứng nhận xuất xưởng CQ, catalogue kỹ thuật.
  • Vì sao phải kiểm tra bước này?
  • Tránh lắp sai thiết bị, gây khó khăn cho việc vận hành, kiểm tra và bảo trì sau này.
  • Đảm bảo truy xuất nguồn gốc dễ dàng trong trường hợp bảo hành, kiểm định.
  • Ngăn ngừa lỗi chất lượng ngay từ đầu, giảm thiểu rủi ro thi công và nghiệm thu.

Xem thêm: CO CQ là gì? Mẫu chứng nhận CO CQ

Checklist 2: Kiểm tra lắp đặt cơ khí (vị trí, liên kết, ty treo)

Kiểm tra lắp đặt cơ khí

Sau khi kiểm tra chất lượng thiết bị, bước tiếp theo là kiểm tra toàn bộ lắp đặt cơ khí của Fan Filter Unit (FFU) trên hệ trần phòng sạch.
Đây là khâu đảm bảo rằng FFU được cố định chắc chắn, đúng vị trí thiết kế và chịu tải an toàn trong suốt quá trình vận hành.
Các mục cần kiểm tra:
  • Vị trí lắp đặt FFU:
  • Đối chiếu thực tế vị trí lắp FFU với bản vẽ layout thiết kế đã được phê duyệt.
  • Kiểm tra tọa độ lắp đặt FFU trên trần: khoảng cách giữa các FFU, khoảng cách từ FFU tới tường đúng yêu cầu thiết kế.
  • Liên kết cơ khí:
  • Kiểm tra mối nối giữa FFU và hệ khung trần: phải chắc chắn, không lỏng lẻo, không biến dạng.
  • Đảm bảo FFU được cố định đúng cách, không bị xê dịch khi có rung nhẹ trong quá trình vận hành.
  • Hệ ty treo:
  • Xác minh số lượng và vị trí ty treo theo đúng tiêu chuẩn kỹ thuật (thường 4 – 6 ty cho 1 FFU tùy kích thước).
  • Ty treo phải được căng thẳng, thẳng đứng, không bị cong võng.
  • Đầu ty treo phải có khóa siết chắc chắn, chống bung lỏng theo thời gian.
  • Kiểm tra mặt phẳng trần:
  • Đảm bảo mặt dưới FFU nằm cùng mặt phẳng với hệ trần, không bị chênh lệch, không lệch góc.
  • Vì sao phải kiểm tra bước này?
  • Đảm bảo tải trọng trần phân bổ đều, tránh võng trần hoặc sập điểm treo.
  • Đảm bảo an toàn vận hành, tránh sự cố rơi thiết bị, đứt liên kết gây nguy hiểm.
  • Đảm bảo độ kín và đồng bộ hệ thống trần, giúp kiểm soát luồng khí sạch hiệu quả hơn.

Checklist 3: Kiểm tra kết nối điện và điều khiển

Kiểm tra kết nối điện và điều khiển

Sau khi kiểm tra lắp đặt cơ khí, bước tiếp theo không thể bỏ qua là kiểm tra toàn bộ hệ thống điện cấp và tín hiệu điều khiển cho Fan Filter Unit (FFU).
Một lỗi nhỏ trong kết nối điện cũng có thể dẫn đến sự cố vận hành, hỏng hóc FFU hoặc thậm chí gây mất an toàn trong phòng sạch.
Các mục cần kiểm tra:
  • Nguồn điện cấp cho FFU:
  • Kiểm tra điện áp cấp có đúng với thông số kỹ thuật của FFU (thường là 220V/50Hz hoặc 110V/60Hz tùy model).
  • Xác minh các đầu nối điện: đúng cực, không lỏng lẻo, có bọc bảo vệ chống bụi và chống ẩm.
  • Hệ thống dây điện và cáp tín hiệu:
  • Đảm bảo dây điện đi gọn gàng, có đánh dấu rõ ràng từng tuyến.
  • Dây không được chùng, không vướng víu hoặc chèn ép làm gãy gập.
  • Đảm bảo tuân thủ nguyên tắc đi dây phòng sạch: hạn chế bám bụi, dễ vệ sinh, an toàn khi bảo trì.
  • Thiết bị điều khiển vận hành:
  • Nếu FFU có bộ điều chỉnh tốc độ (speed controller) hoặc kết nối BMS (Building Management System), kiểm tra khả năng điều chỉnh lưu lượng gió.
  • Test tín hiệu điều khiển: bật/tắt FFU từ xa, thay đổi tốc độ quạt theo yêu cầu.
  • Xác nhận tín hiệu cảnh báo lỗi (nếu có) hoạt động đúng cách.
  • An toàn điện:
  • Kiểm tra tiếp địa (grounding) đầy đủ cho hệ thống FFU.
  • Đảm bảo các thiết bị bảo vệ như CB chống giật, chống ngắn mạch hoạt động chính xác.
  • Vì sao phải kiểm tra bước này?
  • Ngăn ngừa sự cố điện: như chập cháy, đoản mạch hoặc hư hỏng động cơ FFU.
  • Đảm bảo FFU vận hành đúng thông số kỹ thuật: cấp gió ổn định, luồng khí sạch không bị gián đoạn.
  • Tối ưu vận hành và điều khiển tập trung: đặc biệt với nhà máy sử dụng hệ thống BMS quản lý toàn bộ phòng sạch.

Checklist 4: Kiểm tra vận hành ban đầu (chạy test FFU)

Kiểm tra vận hành ban đầu

Sau khi hoàn tất lắp đặt cơ khí và kết nối điện, bước không thể thiếu trước khi nghiệm thu chính thức là kiểm tra vận hành ban đầu – hay còn gọi là chạy test FFU.
Bước này nhằm đảm bảo rằng Fan Filter Unit (FFU) hoạt động ổn định, đúng thông số thiết kế và không phát sinh lỗi kỹ thuật trong quá trình vận hành thực tế.
Các mục cần kiểm tra:
  • Khởi động thử từng FFU:
  • Bật nguồn và khởi động riêng từng FFU để kiểm tra khả năng vận hành độc lập.
  • Lắng nghe âm thanh quạt: quạt FFU phải chạy êm, không phát ra tiếng ồn lạ như rung, va đập cánh quạt.
  • Đo tốc độ gió tại cửa ra FFU:
  • Sử dụng thiết bị đo lưu lượng khí (anemometer) đo trực tiếp tại bề mặt FFU.
  • So sánh tốc độ gió thực tế với tốc độ gió thiết kế (ví dụ: 0.45 m/s ± 20% cho phòng sạch ISO Class 5).
  • Kiểm tra lưu lượng tổng hệ thống:
  • Đảm bảo tổng lưu lượng khí cấp từ toàn bộ hệ FFU đạt yêu cầu theo tính toán HVAC ban đầu.
  • Test khả năng điều chỉnh tốc độ:
  • Nếu FFU có bộ điều tốc hoặc kết nối BMS, kiểm tra khả năng điều chỉnh tốc độ quạt từ thấp đến cao.
  • Xác minh sự ổn định của luồng khí ở các mức tốc độ khác nhau.
  • Kiểm tra khả năng đồng bộ FFU:
  • Với hệ thống nhiều FFU, kiểm tra khả năng khởi động đồng bộ hoặc vận hành theo nhóm (nếu có yêu cầu thiết kế).
  • Vì sao phải kiểm tra bước này?
  • Phát hiện sớm lỗi kỹ thuật: động cơ lỗi, cánh quạt bị lệch, mô-tơ chạy yếu,...
  • Đảm bảo luồng khí sạch ổn định ngay từ ban đầu: giúp kiểm soát phòng sạch theo đúng tiêu chuẩn ISO/GMP.
  • Giảm thiểu rủi ro: tránh việc phát hiện lỗi sau khi đã vận hành chính thức, gây gián đoạn sản xuất.

Checklist 5: Kiểm tra độ kín và luồng khí một chiều

Kiểm tra độ kín và luồng khí một chiều

Bước kiểm tra cuối cùng nhưng cực kỳ quan trọng trước khi nghiệm thu hệ thống FFU là đánh giá độ kín và kiểm tra luồng khí một chiều trong phòng sạch.
Đây chính là yếu tố quyết định xem hệ thống FFU đã thực sự vận hành hiệu quả để bảo vệ sản phẩm hay chưa.
Các mục cần kiểm tra:
  • Kiểm tra độ kín giữa FFU và hệ trần:
  • Kiểm tra khe nối giữa thân FFU và khung trần, đảm bảo không có khe hở lớn, không rò rỉ không khí.
  • Các khe hở nhỏ phải được xử lý bằng gioăng chuyên dụng hoặc keo silicone phòng sạch (nếu thiết kế cho phép).
  • Kiểm tra luồng khí bằng smoke test (thử khói):
  • Dùng máy sinh khói chuyên dụng thổi khói nhẹ tại bề mặt FFU.
  • Quan sát hướng di chuyển của luồng khí: khói phải đi thẳng từ trần xuống sàn theo một chiều, không được xoáy, tản ra ngang hoặc ngược dòng.
  • Đo vận tốc luồng khí tại nhiều điểm:
  • Sử dụng thiết bị đo tốc độ gió đo tại nhiều điểm khác nhau dưới FFU.
  • Đảm bảo tốc độ gió đồng đều, không có vùng khí đứng (dead zone) hoặc dòng khí bất thường.
  • Kiểm tra áp suất phòng sạch:
  • Đo chênh áp giữa các khu vực để đảm bảo phòng sạch duy trì áp suất dương hoặc âm theo yêu cầu quy trình.
  • Vì sao phải kiểm tra bước này?
  • Đảm bảo hiệu quả luồng khí một chiều: bảo vệ khu vực sản xuất khỏi nhiễm khuẩn và bụi hạt.
  • Ngăn chặn nguy cơ nhiễm chéo: do dòng khí không ổn định hoặc bị rò rỉ.
  • Đảm bảo vượt qua kiểm định ISO 14644 và tiêu chuẩn GMP: đặc biệt trong các kỳ audit nội bộ và bên ngoài.
Kết luận
Việc nghiệm thu lắp đặt Fan Filter Unit (FFU) trong phòng sạch không chỉ đơn giản là kiểm tra thiết bị có hoạt động hay không, mà còn là quá trình đảm bảo rằng toàn bộ hệ thống vận hành đúng chuẩn kỹ thuật, an toàn và đạt yêu cầu kiểm định GMP, ISO.
Chỉ cần bỏ qua một trong năm bước kiểm tra quan trọng như:
  • Kiểm tra chất lượng thiết bị,
  • Kiểm tra lắp đặt cơ khí,
  • Kiểm tra kết nối điện và tín hiệu điều khiển,
  • Chạy test vận hành,
  • Kiểm tra độ kín và luồng khí một chiều
... thì nguy cơ tiềm ẩn lỗi vận hành, thất bại khi kiểm định hoặc thậm chí phải tháo dỡ, thi công lại là hoàn toàn có thể xảy ra.
Thực hiện đúng và đủ 5 checklist nghiệm thu lắp đặt FFU không chỉ giúp nhà máy:
  • Đảm bảo độ sạch ổn định ngay từ đầu,
  • Tối ưu chi phí vận hành và bảo trì lâu dài,
  • Mà còn tạo nền tảng vững chắc cho việc vận hành bền vững, đạt chuẩn GMP trong suốt vòng đời nhà máy.
Hãy coi quá trình nghiệm thu FFU không chỉ là một thủ tục, mà là một bước bảo vệ thành quả đầu tư và uy tín vận hành của cả nhà máy.
Hieu VCR

Từ khóa: